နံရံေဆးျခယ္အႏုပညာ သို႕မဟုတ္ Graffiti Art

(စာအေဟာင္းပါပဲ၊ အေဟာင္းေတြပဲ ျပန္ျပန္ေကာက္တင္ေနရတယ္၊ အသစ္ မေရးႏိုင္ေသးလို႔ပါ)

ဘဲလ္ဂရိတ္ က Graffiti art ေတြအေၾကာင္းေရးပါဦးမယ္၊ အခ်က္အလက္စုလိုက္ဦးမယ္

photo from

လူငယ္ထုရဲ႕ ဂီတနဲ႕ Graffiti

“Graffiti ဟာ စိတ္ထဲမွာရွိေနတဲ့ idea ကို skill မပါဘဲ လက္တန္းလုပ္ရေတာ့ မႈတ္ေဆးဘူးကိုင္တာ ကၽြမ္းက်င္ရမယ္။ ‘ျပိဳင္ဘက္’ ဗီစီဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ပထမဆံုး စသံုးခဲ့တယ္။ ဖန္တီးသူကေတာ့ Cyclone အဖြဲ႕သားတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ သုတေအး ပါ” လို႕ Hip-Hop သမား တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ `ဘာဘူ´ ကေျပာဖူးပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဂီတအဖြဲ႕အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လူငယ္မ်ားျဖစ္တဲ့အတိုင္း လူငယ္ထုရဲ႕ ဆန္းသစ္တဲ့စိတ္ကူးေတြကို Active Painting အမ်ဳိးအႏြယ္ျဖစ္တဲ့ abstract, expressionism ပန္းခ်ီေရးဟန္ေတြရဲ႕ေအာက္မွာ ပံုစံေျပာင္း၊ ခ်ဳံ႕ယူျပီး သရုပ္ေဖာ္ခြင့္ရတဲ့အတြက္ Graffiti Art ဟာ ျမန္မာလူငယ္ထုရဲ႕ အႏုပညာႏွလံုးသားအတြင္း ကိန္း၀ပ္ေနခဲ့ပါျပီ။ အခုအခါ Live Show စင္ျမင့္ေဖ်ာ္ေျဖပဲြတခ်ဳိ႕ရဲ႕ background ေတြမွာ Graffiti Art နဲ႕ stage design ျပင္ဆင္မြမ္းမံလာတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ Graffiti ဆိုတာ နံရံေတြေပၚမွာ လက္ေဆာ့ျပီး ေရးျခစ္လို္က္တဲ့ ပုံေတြကိုေခၚတာပါ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဒါဟာ ေခတ္ေပၚအရပ္သံုးစကားျဖစ္ျပီး တစ္ကမၻာလံုးမွာရွိေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ျခံဳငုံသိရွိႏိုင္ျခင္းလို႕လည္း အဓိပၸါယ္တြင္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕ ၿပိဳင္ဘက္ေတြနဲ႕ ယွဥ္ၿပိဳင္စိန္ေခၚရာမွာ မိမိရဲ႕ အမည္ကို လူသိမ်ားေအာင္ နံရံမ်ား၊ ကားမ်ား၊ ရထားမ်ား၊ မိမိတို႕ရဲ႕ အသံုးအေဆာင္၊ ဦးထုပ္အကႌ်မ်ားမွာ ေဆးဘူးနဲ႕ျဖန္းပက္ျပီး ဒီဇိုင္းဆင္ ဖန္တီးရာကေန Graffiti Art ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တယ္လို႕ မွတ္သားသိရွိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ `ဘာဘူ´ ဆိုတဲ့ ဂီတသမားလူငယ္ေလးက သူ႕ရဲ႕ `ျပိဳင္ဘက္´ ဗီစီဒီမွာ Graffiti Art ကို အသံုးျပဳလိုက္တာဟာ တနည္းအားျဖင့္ သူ႕ရဲ႕ ယွဥ္ၿပိဳင္စိန္ေခၚမႈ ဂီတစြမ္းပကားကို ဖြင့္ထုတ္လိုက္တဲ့ သေဘာလည္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

အစဦးပိုင္း Graffiti

Graffiti Art လို႕ အမည္ရတဲ့ မႈတ္ေဆးဘူးေတြနဲ႕ လက္တန္းပံုေဖာ္ရတဲ့ အႏုပညာတစ္ရပ္ဟာ ၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္

၀န္းက်င္ေလာက္က New York မွာ စတင္ေခတ္စားလာတဲ့ အႏုပညာပဲျဖစ္ပါတယ္။ မိမိ၀န္းက်င္မွာရွိတဲ့ က်ယ္ေျပာတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြရယ္ မိမိစိတ္အတြင္းက ခံစားမႈအစုစုရယ္ကို ေပါင္းစပ္ၿပီး သီးျခားအႏုပညာလက္ရာတစ္ခုအျဖစ္ ခ်ဳံ႕ယူ၊ ပံုေျပာင္းယူလိုက္တဲ့အခါ Graffiti Art ရယ္လို႕ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ပန္းခ်ီရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈရွိေပမယ့္ ဖန္တီးသူေတြရဲ႕ အိုင္ဒီယာဆန္းသစ္မႈ၊ မႈတ္ေဆးဘူးကိုင္တြယ္ရာမွာ ကၽြမ္းက်င္ပါးနပ္မႈ စတာေတြေၾကာင့္ သီးျခားအႏုပညာအမည္နာမတစ္ခုနဲ႕ ယေန႕ထိေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ The New York Times သတင္းစာကေန စိတ္၀င္တစားေမးျမန္းေဖာ္ျပရတဲ့အထိ ေဆးျခယ္မႈ အႏုပညာမွာ စိတ္ကူးေကာင္း၊ ကၽြမ္းက်င္လွတဲ့ Graffiti Art ရဲ႕ ေခတ္ဦးအႏုပညာရွင္ကေတာ့ Taki 183 ပါ။ အမည္ရင္း Demetrius ဆိုတဲ့ လူငယ္ေလး Taki 183 ဟာ ေျမေအာက္ရထားလမ္းေတြရဲ႕ နံရံေတြမွာ ေဆးေရာင္စံုျခယ္ေနခဲ့ျခင္းျဖင့္ သူ႕ရဲ႕အႏုပညာ အစပ်ဳိးခဲ့ပါတယ္။ Taki နဲ႕ ေခတ္ျပိဳင္ နာမည္ေက်ာ္သူေတြကေတာ့ Joe 136, Barbara 62, Eel 159, Ank 135 နဲ႕ Eva 62 တို႕ပါပဲ။ “ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ နာမည္၊ လက္မွတ္နဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြကို ပုံသ႑ာန္ ဆန္းဆန္းျပားျပား၊ ေဆးေရာင္လွလွေတြနဲ႕ ေဆးျခယ္မႈန္းတဲ့ကိစၥဟာ နည္းစနစ္ေတြနဲ႕ အတိအက် ေရးဆြဲရျခင္းမဟုတ္လို႕ လြယ္ကူလိမ့္မယ္လို႕ ထင္ျမင္စရာရွိေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ထင္သေလာက္ မလြယ္ပါဘူး။ Graffiti Art ဟာ ဘယ္အႏုပညာေလာကမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လ်င္ျမန္ထိေရာက္စြာ ဖြဲ႕ႏဲြဲ႕ျပီး၊ လူသိမ်ား ေက်ာ္ၾကားေစတဲ့အတြက္ အႏုပညာေလာကသားေတြ အထူးသျဖင့္ လူငယ္အမ်ားစုက ဒီ Art ကုိ အင္မတန္ သေဘာက်လာခဲ့တာဗ်” ဒါကေတာ့ The New York Times သတင္းစာပါ အင္တာဗ်ဳး ေဆာင္းပါးထဲက ဖန္တီးရွင္ Taki 183 ရဲ႕ စကားေတြပါ။

၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာ Lee Quinones ဟာ သူ႕ရဲ႕ အနီး၀န္းက်င္ တစ္၀ိုက္မွာ ျခယ္မႈန္းေရးဆြဲေနခဲ့ရာက ဘရြတ္ကလင္းတံတား (Brooklym Bridge) အနီးတ၀ိုက္မွာလည္း စိတ္တိုင္းက် ျခယ္မႈန္းေနခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ Baseball ကစားကြင္းရဲ႕နံရံေတြမွာလည္း ညစဥ္ မအိပ္မေနေရးဆြဲေနခဲ့ပါတယ္။ Graffiti Art ကို ၀ါသနာထံုသူ Fab 5 Freddy ကလည္း Village Voice သတင္းစာမွာ ‘အသြင္ေျပာင္းေရးဆြဲမႈ အႏုပညာ’ ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႕ Graffiti Art အေၾကာင္း ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးခဲ့ပါတယ္။ သူတို႕ႏွစ္ဦးရဲ႕ အားထုတ္မႈကို သိရွိသြားတဲ့ ေရာမၿမိဳ႕ Medusa ျပတိုက္ပိုင္ရွင္ Claudio Brunt ဟာ Lee နဲက Fred တို႕ရဲ႕ လက္ရာေတြကို သူ႕ရဲ႕ ျပခန္းမွာ ပထမဆံုး ျပသေစခဲ့တယ္။ အဲဒီလို အႏုပညာတစ္ရပ္အသြင္ ခ်ီးျမွင့္ျပသလိုက္တဲ့အတြက္ ဒီ Graffiti Art ဟာ ျပည္သူလူထုၾကားမွာ ပိုမိုထင္ရွားလာခဲ့ပါတယ္။ Graffiti ဟာ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေနရာလြတ္ ရွားပါးလာျခင္း အခက္အခဲေတြေၾကာင့္ ေရွးရိုး ေရးစဥ္ေရးနည္းကေန အနည္းငယ္ေသြဖည္ျပီး ေငြေၾကးပိုမို ျဖဳန္းတီးရတဲ့ အႏုပညာအသြင္ ဖန္တီးရဖို႕ အေၾကာင္းဖန္လာပါတယ္။ အမွတ္တံဆိပ္စာလံုးေတြကို ပိုမိုေပၚလြင္ေအာင္ outline ခပ္ထူထူနဲ႕ ေဆးမ်ားမ်ားသံုးျပီး ဆန္းသစ္ျခယ္မႈန္းခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီ Graffiti ပံုစံသစ္ကို ‘Piece’ လို႕ ကင္ပြန္းတပ္ၾကျပန္ပါတယ္။

၁၉၇၃ ခုႏွစ္မွာ အေကာင္းဆံုး Garaffiti Art ျခယ္မႈန္းႏူိင္သူကို The New York Times သတင္းစာကေန ေလွ်ာက္လႊာေခၚယူ ၿပိဳင္ပြဲက်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ဒီၿပိဳင္ပြဲရဲ႕ ရလာဒ္ကေတာ့ စိတ္ကူးဆန္းျပားတဲ့ Graffiti အႏုပညာရွင္ေတြ မ်ားျပားစြာ ေပၚထြန္းလာျခင္းပါပဲ။ Graffiti Art ဟာ တျဖည္းျဖည္း ပ်႕ံႏွံ႕လာျပီး ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရထားတစ္စင္းလံုးကို ေဆးျခယ္ခဲ့သူေတြျဖစ္တဲ့ Caine 1 နဲ႕ Fabulous Five အဖြဲ႕တို႕ဟာ နာမည္ေက်ာ္ နံရံေဆးမႈန္းပညာရွင္ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ၾကတယ္။ Graffiti Art ကို ရူးသြပ္လာခဲ့ၾကတဲ့ လူငယ္ေတြက သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ဒီဇိုင္း အသစ္အဆန္းေတြနဲ႕ ဖန္တီးျခယ္မႈန္းနိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရင္းနဲ႕ အမည္စာလံုးမ်ား တစ္ခုနဲ႕တစ္ခု ပူးကပ္ျခယ္မႈန္းရာမွာ Fullstop (.) နဲ႕ Comma(,) ေတြ ပါ၀င္လာမႈေၾကာင့္ အခက္အခဲ အဆင္မေျပမႈေတြ ၾကံဳၾကရျပန္ပါတယ္။ ဖန္တီးရွင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Phase 2 ဟာ သူ႕ရဲ႕ လက္ရာေတြမွာ (.) နဲ႕ (,) ေတြအစား arrow ကဲ့သို႕ ဂရပ္ဖစ္ပံုသ႑ာန္မ်ားနဲ႕ ထည့္သြင္းျခယ္မႈန္းျခင္းအားျဖင့္ စာလံုးေတြ ရွည္လ်ားေအာင္ေရးဖို႕ မလိုေတာ့ဘဲ အလြယ္တကူ နားလည္သေဘာေပါက္ႏိုင္တယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကၿပီး အဲဒီနည္းလမ္းအသစ္ကိုေတာ့ Wild Style လို႕ အမည္တြင္ေစခဲ့ပါတယ္။ Graffiti Art ကုိ Style အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႕ ဖန္တီးျခယ္မႈန္းရာမွာ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ ေခတ္ဦးလူငယ္ေတြကေတာ Hondo, Dead Leg နဲ႕ Phase 2 တို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေခတ္လြန္ Graffiti

၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ ဒတ္ခ်္လူမ်ဳိး ပန္းခ်ီကား စုေဆာင္း၊ ေရာင္း၀ယ္သူတစ္ဦးဟာ New York ကိုေရာက္ရွိလာျပီး အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ Graffiti Art ေဆးျခယ္မႈန္းသူ လူငယ္မ်ားကို ရွာေဖြစုစည္းခဲ့တယ္။ သူ႕ရဲ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ Graffiti Art ဆိုတဲ့ လူငယ္ထုအတြင္းမွာ ေရပန္းစားေနတဲ့ အႏုပညာတစ္ရပ္ကို ျပည္သူလူထုအတြင္း အရွိန္အဟုန္ၾကီးစြာ ပ်ံ႕ႏွ႕ံေစဖို႕ပါပဲ။ ဥေရာပ ေစ်းကြက္အတြင္း ခင္းက်င္းခ်ျပမယ္လို႕လည္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ Fashion Moda, The Mudd Club, The New Wave Show နဲ႕ The Sun Gallery တို႕မွာ က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ျပပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ျခယ္မႈန္းျပသခဲ့တဲ့ Graffiti ဖန္တီးရွင္မ်ားကေတာ့ Dondi, Crash, Ramellzee, Zephyr, Futura 2000, Quik, Lady Pink, Seen, Blade နဲ႕ Bil Blast တို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလူငယ္ေလးေတြကို စုစည္းျပီး Museum Boymans Van Beuningen မွာ Graffiti Art လက္ရာသက္သက္ျပပြဲ က်င္းပခဲ့ရာမွာ မယံုၾကည္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရရွိခဲ့တယ္။

“Graffiti Art” ဟာ ပန္းခ်ီမဟုတ္ပါဘူး၊ အရူးအႏွမ္းလူငယ္ေလးေတြရဲ႕ ကေပါက္တိကေပါက္ခ်ာ လက္ရာေတြပဲဗ်ာ” လို႕ ခ်ဳိးခ်ဳိးဖဲ့ဖဲ့ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုဖူးတဲ့ ပန္းခ်ီေ၀ဖန္ေရးသမားေတြဟာ အဲဒီျပပြဲကို ၾကည့္ရႈအျပီးမွာေတာ့ သူတို႕ရဲ႕ ပါးစပ္ေတြ ေဟာင္းေလာင္းပြင့္က်သြားတဲ့အထိ ရင္သပ္ရႈေမာျဖစ္သြားခဲ့ၾကတယ္။ ပန္းခ်ီကား ၀ယ္ယူစုေဆာင္းသူေတြဆီကလည္း ေကာင္းမြန္တဲ့ထင္ျမင္ခ်က္ေတြ အံ့ဘနန္းညံစီလာပါတယ္။ Graffiti Art ဟာ ခုဆိုရင္ ပန္းခ်ီကားေလာကမွာ နံရံ ေဆးျခယ္အႏုပညာအျဖစ္ ေနရာတစ္ေနရာခိုင္ခုိင္မာမာ ရရွိခဲ့ပါျပီ။ ေနရာရလာတာနဲ႕အမွ် Graffiti Art ပညာရွင္မ်ားဟာလည္း အုပ္စုႏွစ္စု ကြဲထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ပထမအုပ္စုကေတာ့ အႏုပညာစစ္စစ္ကို နည္းပညာပိုင္းေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ျပီး တီထြင္ေရးျခယ္ ဖန္တီးလိုသူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ သူတို႕ရဲ႕ Artwork ေတြကို ေစ်းကြက္ရွာ ေရာင္းခ်ႏိုင္ဖို႕ အခါအခြင့္ေမွ်ာ္ကိုးေနၾကသူမ်ားျဖစ္ျပီး အဲဒီလို ေစ်းကြက္၀င္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားသူပညာရွင္မ်ားအျဖစ္ မိမိကိုယ္မိမိ လက္မေထာင္ ၀င့္ၾကြားလိုသူမ်ားလည္းျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယအုပ္စုကေတာ့ နည္းပညာအသစ္နဲ႕ ေစ်းကြက္၀င္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမႈကို စိတ္မ၀င္စားဘဲ နံရံေတြေပၚမွာ ေရွးနည္းေဟာင္းအတိုင္း ေဆးျခယ္မႈန္းဖို႕ အျမဲတေစ ခ်ဥ္းကပ္ အားထုတ္ေနၾကသူမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ သူတို႕ရဲ႕ Artwork ေတြကို ေစ်းကြက္တင္ေရာင္းခ်ဖို႕၊ ျပတိုက္ေတြမွာ ခမ္းနားစြာခင္းက်င္းျပသဖို႕ ဘာဆိုဘာမွ စိတ္မ၀င္စားၾကပါဘူး။

ဒါကိုပဲ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ၀ိညာဥ္ႏွလံုးသားနဲ႕ ထာ၀ရနီးစပ္မႈရွိေနမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈအႏုပညာစစ္စစ္ နံရံေဆးျခယ္ အႏုပညာပဲျဖစ္တယ္လို႕ သတ္မွတ္ၾကေလမလား။

အနာဂတ္ Graffiti Art

ျမန္မာျပည္က လူငယ္ဂီတအဖြဲ႕ေတြဟာ အခုအခါသူတို႕ရဲ႕ ဗီစီဒီေတြမွာ Graffiti Art မ်ား ထည့္သြင္းရိုက္ကူးဖို႕ အားသန္ေနၾကတာေၾကာင့္ မႈတ္ေဆးဘူးသံုး၍ ပန္းခ်ီေရးဆြဲမႈ ကၽြမ္းက်င္သူဖန္တီးရွင္မ်ား ေစ်းကြက္ပိုမိုရရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း၊ ဂီတစင္ျမင့္ပြဲေတြရဲ႕ Stage Decoration ေတြမွာ လူငယ္မ်ားရဲ႕ Graffiti Artwork မ်ားက ေစ်းကြက္ေ၀စု သိမ္းယူလာဖြယ္ရွိေၾကာင္း ေစ်းကြက္ကြ်မ္းက်င္သူ ေတးထုတ္လုပ္ေရးတာ၀န္ခံတစ္ဦးက သံုးသပ္ေျပာဆိုတယ္လို႕ သိရွိရပါတယ္။

Ref: Internet, 2005 April Living Color Magazine

 ၿဖိဳးၿဖိဳး

ပန္အႏုပညာမဂၢဇင္း၊

အမွတ္ ၁၁ ၊ ၂၀၀၅ ဇူလိုင္လ